در دنیای پایگاه‌داده‌ها، دو نام همیشه بیش از بقیه شنیده می‌شود: MySQL و MariaDB. هر دو از محبوب‌ترین سیستم‌های مدیریت پایگاه داده رابطه‌ای (RDBMS) هستند که در بسیاری از پروژه‌های وب، اپلیکیشن‌ها و سیستم‌های سازمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما سوال اصلی این است که MariaDB چیست و چه تفاوتی با MySQL دارد؟ در این مقاله قصد داریم با بررسی ریشه‌ها، ساختار، عملکرد و قابلیت‌های هر دو سیستم، به این پرسش پاسخ دهیم و در پایان، راهنمای انتخاب بین آن‌ها را ارائه دهیم.

MariaDB چیست؟

ماریادی‌بی  یک سیستم مدیریت پایگاه داده متن‌باز (Open Source) است که به عنوان جایگزین مستقیمی برای MySQL ایجاد شد. پس از آنکه شرکت Oracle Corporation در سال ۲۰۱۰ شرکت MySQL AB را خریداری کرد، بسیاری از توسعه‌دهندگان نگران از بسته شدن آینده‌ی MySQL شدند. به همین دلیل، Michael Widenius که یکی از بنیان‌گذاران اصلی MySQL بود، تصمیم گرفت نسخه‌ای جدید از آن را توسعه دهد که همیشه آزاد و متن‌باز باقی بماند. نتیجه‌ی این تصمیم، تولد MariaDB بود.

ماریادی‌بی  با همان ساختار و دستورات SQL مشابه MySQL کار می‌کند. یعنی اگر شما قبلاً با MySQL کار کرده‌اید، بدون نیاز به یادگیری جدید، می‌توانید از MariaDB استفاده کنید.

تاریخچه و دلیل ایجاد MariaDB

در سال ۲۰۱۰، خرید MySQL توسط شرکت Oracle موجی از نگرانی را در میان کاربران و توسعه‌دهندگان به‌وجود آورد. Oracle یک شرکت تجاری است و سیاست‌های آن معمولاً در جهت تجاری‌سازی محصولات است. به همین خاطر، بسیاری تصور می‌کردند که در آینده ممکن است MySQL دیگر کاملاً رایگان نباشد یا ویژگی‌های جدید تنها در نسخه‌های Enterprise ارائه شود.
برای جلوگیری از این اتفاق، تیم اصلی MySQL تصمیم گرفت پروژه‌ای جدید را با نام MariaDB آغاز کند تا همان ویژگی‌ها را حفظ کند ولی کاملاً متن‌باز و مستقل باقی بماند. نام “Maria” نیز از نام دختر Michael Widenius گرفته شده است (در حالی که MySQL از نام دختر دیگر او، My، الهام گرفته بود).

شباهت‌های MariaDB و MySQL

در نگاه اول، MariaDB و MySQL تقریباً یکسان به نظر می‌رسند. هر دو:

• از زبان SQL برای مدیریت داده‌ها استفاده می‌کنند.

• ساختار جدول‌ها، نماها (Views) و تریگرها مشابه دارند.

• در سیستم‌عامل‌های لینوکس، ویندوز و macOS پشتیبانی می‌شوند.

• از پروتکل‌های مشابهی برای اتصال (مانند TCP/IP) استفاده می‌کنند.

• از ابزارهای مدیریتی مثل phpMyAdmin یا HeidiSQL پشتیبانی می‌کنند.

در واقع، در سال‌های ابتدایی، MariaDB تقریباً به‌طور کامل با MySQL سازگار بود و حتی می‌شد بدون هیچ تغییری، یک دیتابیس MySQL را به ماریادی‌بی منتقل کرد.

تفاوت‌های فنی MariaDB و MySQL

اما با گذر زمان، مسیر توسعه‌ی این دو سیستم از هم جدا شد و تفاوت‌هایی میان آن‌ها به وجود آمد. در ادامه به مهم‌ترین تفاوت‌های MariaDB و MySQL اشاره می‌کنیم:

الف) مجوز نرم‌افزاری (License)

• MySQL تحت دو مجوز ارائه می‌شود: نسخه رایگان با مجوز GPL و نسخه تجاری که تحت مالکیت Oracle است.

• اما ماریادی‌بی  کاملاً تحت مجوز GPLv2 متن‌باز و رایگان است و هیچ نسخه پولی ندارد.

ب) موتورهای ذخیره‌سازی (Storage Engines)

MariaDB موتورهای ذخیره‌سازی بیشتری نسبت به MySQL دارد. از جمله:

• Aria

• TokuDB

• ColumnStore

• Spider Engine
  این موتورها برای پردازش‌های حجیم و محیط‌های توزیع‌شده کاربرد زیادی دارند و باعث افزایش سرعت و انعطاف در ماریادی‌بی  می‌شوند.

ج) سرعت و عملکرد

به طور کلی، MariaDB در برخی از عملیات پیچیده‌تر و جداول بزرگ، عملکرد بهتری نسبت به MySQL نشان می‌دهد. این موضوع به‌دلیل بهینه‌سازی‌های انجام‌شده در سطح Cache و Query Optimizer است.

د) توسعه و به‌روزرسانی

توسعه‌ی ماریادی‌بی  توسط جامعه متن‌باز و بنیاد MariaDB انجام می‌شود. به همین دلیل، به‌روزرسانی‌ها و اصلاحات امنیتی معمولاً سریع‌تر از MySQL منتشر می‌شوند.
در مقابل، MySQL به‌صورت انحصاری توسط Oracle توسعه می‌یابد و ممکن است برخی ویژگی‌ها فقط در نسخه‌های Enterprise آن در دسترس باشند.

هـ) سازگاری (Compatibility)

در نسخه‌های ابتدایی، MariaDB و MySQL 100٪ سازگار بودند، اما از نسخه‌های ۱۰ به بعد در ماریادی‌بی ، برخی تفاوت‌های ساختاری و دستوری ظاهر شده است. بنابراین، امروزه مهاجرت از یکی به دیگری نیاز به بررسی دقیق دارد.

مزایای MariaDB نسبت به MySQL

برخی از مزایای مهم MariaDB عبارت‌اند از:

1. متن‌باز و رایگان بودن کامل

2. پشتیبانی از موتورهای ذخیره‌سازی بیشتر

3. عملکرد بالاتر در Queryهای پیچیده

4. پشتیبانی از JSON و Dynamic Columns

5. امنیت بیشتر به دلیل انتشار سریع‌تر Patchها

6. سازگاری بالا با ابزارهای MySQL

7. پشتیبانی قوی از سوی جامعه متن‌باز

به همین دلیل، بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ (مانند Wikipedia، Google، و WordPress) به سمت استفاده از ماریادی‌بی مهاجرت کرده‌اند.

معایب MariaDB نسبت به MySQL

البته ماریادی‌بی نیز خالی از ایراد نیست. برخی از چالش‌ها عبارت‌اند از:

• در برخی نرم‌افزارها یا افزونه‌های قدیمی، هنوز MySQL به‌صورت پیش‌فرض پشتیبانی می‌شود.

• برخی ویژگی‌های جدید MySQL (مثل Performance Schema یا Group Replication) ممکن است در ماریادی‌بی متفاوت عمل کنند.

• برای محیط‌های تجاری بزرگ، گاهی پشتیبانی رسمی Oracle برای MySQL یک مزیت محسوب می‌شود.

کدام را انتخاب کنیم؟ MariaDB یا MySQL؟

پاسخ به این سؤال بستگی به نیاز و محیط شما دارد.
اگر پروژه‌ای دارید که:

• کاملاً متن‌باز است،

• به انعطاف و عملکرد بالا نیاز دارد،

• و می‌خواهید به سرعت به به‌روزرسانی‌ها و پشتیبانی جامعه دسترسی داشته باشید،
  انتخاب ماریادی‌بی منطقی‌تر است.

اما اگر:

• در محیطی سازمانی با ساختار رسمی کار می‌کنید،

• یا نرم‌افزارهایی دارید که فقط از MySQL پشتیبانی می‌کنند،
  آنگاه MySQL گزینه‌ی مناسب‌تری است.

در هر صورت، هر دو سیستم از پایه‌های محکم و قابل اطمینانی در دنیای پایگاه داده محسوب می‌شوند و انتخاب نهایی به نیاز شما بستگی دارد.

جمع‌بندی

MariaDB در ابتدا به عنوان جایگزینی برای MySQL ایجاد شد تا آزادی نرم‌افزاری حفظ شود. اما امروزه فراتر از یک جایگزین ساده است و امکاناتی ارائه می‌دهد که MySQL هنوز به آن نرسیده است. با رشد سریع جامعه کاربری و پشتیبانی گسترده از سوی شرکت‌های بزرگ، ماریادی‌بی به یکی از پایگاه‌های داده‌ی قدرتمند و محبوب در جهان تبدیل شده است.

اگر به دنبال سیستمی پایدار، پرسرعت و ۱۰۰٪ متن‌باز هستید، بدون شک MariaDB یکی از بهترین انتخاب‌ها برای شما خواهد بود.